شناخت ضریب برش دوربین یکی از مقدمات مهم برای شروع عکاسیه. ضریب برش یا همون کراپ فاکتور (Crop Factor) همون چیزیه که موجب میشه فاصله کانونی لنز شما در اصل اون عددی نباشه که روی لنز میبینید! اگه یادتون باشه قبلا گفتیم که دوربینها از لحاظ قطع سنسور به چند دسته تقسیم میشن. دوربینهای کراپ سنسور یا برش خورده یکی از مهم‌ترین و عمومی‌ترین انواع دوربینها هستن.

یک روز یکی از دوستای من ازم پرسید چه لنزی بخرم؟ منم جواب معمول خودم رو دادم. لنز 50 میلیمتر f/1.8. ولی اگه نیکون داری پیشنهاد میکنم لنز 35 میلیمتر f/1.8 رو بگیری. چون این لنز روی دوربینهای کراپ سنسور خیلی عالیه. بعدش ازم پرسید: کراپ سنسور یعنی چی؟

عدم آگاهی دوستم از نوع دوربینش منو متعجب کرد. ولی وقتی به گذشته نگاه کردم دیدم خودمم اولش نمیدونستم! این شد که تصمیم گرفتم این مقاله رو بنویسم و به شما کمک کنم تا بتونید ضریب برش رو بشناسید و لنز مناسب رو برای دوربینتون انتخاب کنید.

ضریب برش دوربین چیست؟

ضریب برش بین اکثر دوربینهای SLR امروزی مرسومه. چون اکثرا بخاطر قیمت بالای دوربینهای فول فریم، از دوربینهای کراپ سنسور استفاده میکنن. سنسور دوربینهای فول فریم، به اندازه فیلم‌های 35 میلیمتریه. هر لنز قدیمی که روی بدنه‌های فیلمی کار می‌کرد، روی دوربینهای SLR هم کار میکنه.

تنها مشکل اینه که دوربینهای فول فریم تکنولوژی بالایی دارن و قیمتشون هم بسیار بالاست. برای حل این مشکل، تولیدکنندگان دوربین، دوربینهای جدیدی تولید کردن که سنسور کوچیکتری دارن. این دوربینها هم همچنان هم با لنزهای قدیمی کار میکنن، هم با لنزهای جدید و پیشرفته.

قرار دادن یک لنز مخصوص دوربین فول فریم روی بدنه کراپ سنسور، موجب به وجود اومدن مفهومی به نام ضریب برش میشه.

به این دلیل بهش ضریب برش میگن چون شما در واقع دارین عکس رو برش میزنین. تصور کنین یک عکس رو روی کاغذی چاپ کردین که ابعادش نصف ابعاد عکس بوده. در نتیجه اطراف عکستون توی چاپ نمیفته و بریده میشه.

بررسی دقیق‌تر

تصویر زیر رو ببینین. اگه یادتون باشه این عکس رو توی درس فاصله کانونی لنز براتون گذاشته بودم. اگه احساس میکنین متوجهش نمیشین، پیشنهاد میکنم پست مربوط به آشنایی با فاصله کانونی لنز رو بخونین.

در هر دو تصویر، یک لنز فول فریم داریم. در تصویر سمت چپ، میبینید که تصویر این لنز روی یک دوربین کراپ سنسور به چه صورتی هست. همونطور که میبینین بخش بزرگی از تصویر در کناره‌ها توی سنسور جا نمیشه و در نتیجه ثبت نمیشه. توی تصویر سمت راست اتفاقی که در واقعیت میفته رو میبینین. عکس در حالت فول فریم گرفته میشه و اطراف اون بریده میشه (انگار کل صحنه به لنز نزدیکتر شده و روی عکس زوم کردیم).

همونطور که میبینین، با استفاده از لنزهای فول فریم، بخش بزرگی از تصویر رو از دست میدیم. بیاید از یک زاویه دیگه نگاه کنیم.

یک لنز دایره‌ای، یک تصویر دایره‌ای تولید میکنه. سپس سنسور بسته به ابعاد خودش، بخشی از این تصویر دایره‌ای رو برش میزنه. سنسورهای فول فریم، تمام تصویر تولیدی رو پوشش میدن. سنسورهای کراپدار یا برش خورده، بخش کوچکتری از تصویر رو پوشش میدن. میزان برش دوربینهای مختلف، بسته به برندشون متفاوته.

عکسها چقدر برش میخوره؟

دو قطع اصلی برای سنسورهای برش خورده (APS-C) داریم. سنسورهای نیکون، سونی، پنتاکس در دسته اول و سنسورهای کنون در دسته دوم قرار دارن. تفاوت اصلی بین اونها اینه که سنسورهای کنون کوچکتر از سنسورهای نیکون، سونی و پنتاکس هستن. سنسورهای کنون، 1.6 برابر بزرگنمایی روی تصویر دارن و سنسورهای دسته اول، 1.5 برابر.

این یعنی اینکه اگر شما یک لنز 50 میلیمتر فول فریم رو روی بدنه کراپدار کنون ببندید، فاصله کانونی شما به جای 75 میلیمتر، 80 میلیمتر خواهد بود.

البته این تفاوت‌های بزرگنمایی اونقدر تفاوت بزرگی ایجاد نمیکنن. تنها چیزی که باید بدونین اینه که سنسور دوربین شما از کدوم نوعه. با دونستنش، خیلی راحت میتونین ضریب برش رو حساب کنین و از لنزهای فول فریم روی بدنه‌هاتون استفاده کنین.

چطور بفهمم دوربین من هم کراپ سنسوره یا نه؟

جواب این سوال خیلی ساده‌ست! از خودتون یه سوال ساده بپرسین. آیا قیمت روز دوربینتون کمتر از 2000 دلاره؟ (قیمت رو به دلار گفتم چون تو ایران هیچ حساب و کتابی نداریم :D) اگه جواب این سوال بله بود، یعنی دوربین شما کراپ سنسوره.

دوربینهای فول‌فریم گرون هستن. وقتی تعدادشون رو با دوربینهای کراپ سنسور مقایسه کنین، متوجه میشین که اونقدرا هم زیاد و همه گیر نیستن. پس اگه وارد یه فروشگاه شدین و دوربینی ارزونتر از 2000 دلار خریدین، مطمئن باشین دوربینتون کراپ سنسوره.

یک روش دیگه برای فهمیدن این موضوع اینه که به کیت لنزهای دوربینتون نگاه کنین. همون لنزهایی که معمولا موقع خرید دوربین همراهش هستن.

این لنزها به گونه‌ای ساخته شدن که هماهنگ با بدنه دوربین شما باشن و تصویر کوچکتری رو روی سنسور بندازن. (نیاز به برش کمتر). فاصله کانونی اونها هم معمولا کوتاه‌تر از یک دوربین فول فریم هست. (به جای 24 میلیمتر، از 18 میلیمتر شروع میشن)

همچنین علامت تجاری مخصوص برند دوربین شما هم روی این لنزها هست و مشخص میکنه که برای چه بدنه‌ای ساخته شدن. علامت تجاری روی لنزهای کراپ سنسور محبوب‌ترین برندها عبارتند از:

• Canon — EF-S
• Nikon — DX
• Sony — DT
• Pentax — DA
• Sigma — DC
• Tamron — Di-II

اما مراقب باشین! اگه روزی تصمیم گرفتین که دوربینتون رو به فول فریم ارتقا بدین، دیگه این لنزها به دردتون نمیخورن!

چرا لنزهای فول فریم بخریم؟

اگه تا حالا فقط یک لنز پرایم خریده باشین، میفهمین چی میگم. لنزهای ساخته شده برای دوربین‌های فول فریم، معمولا کیفیت خیلی بالاتری دارن. البته هنوز هم میتونین لنزهایی برای بدنه کراپ سنسور خودتون بخرین. ولی اگه واقعا بهترین لنزها و بالاترین کیفیت رو میخواین، باید برین سراغ لنزهای فول فریم.

این لنزها، مدتها قبل از محبوبیت دوربینهای دیجیتال وجود داشتن. اونها سرعت، دقت و کیفیتی که مورد انتظارمون هست رو برامون فراهم میکنن. به ویژه لنزهای پرایم که مشخصا برای دوربینهای فول فریم ساخته شدن.

50 میلیمتر، یک فاصله کانونی عالی برای عکاسی با دوربین فول فریم هست. اما روی سنسور کراپدار، به اون اندازه خوب نیست. اگه شما نیکونی هستین و دنبال لنزی با f/1.8 میگردین، من همیشه لنز 35 میلیمتر رو پیشنهاد میکنم. چون فاصله کانونی طبیعی‌تری نسبت به لنز 50 میلیمتره.

از اونجایی که پرسپکتیو توی فواصل کانونی بالاتر، دقیق‌تر هست، برخی افراد نگران بهم ریختگی پرسپکتیو لنز 35 میلیمتر هستن. به نظر من این موضوعی نیست که بخواین نگرانش باشین. چون بیشتر فاصله شما تا سوژه هست که موجب فشردگی تصویر میشه؛ نه ساختار خود لنز.

خرید لنز مناسب برای شما

اولین چیزی که در اینجا باید بهش اشاره کنیم در واقع یک هشدار واقع بینانه‌ست. اگه قصد تعویض لنز کیت خودتون رو دارین و قصد ندارین تا چند سال آینده بدنه دوربینتون رو ارتقا بدین، پیشنهاد میکنم لنز کراپ سنسور بخرین. چون میدان دیدی که در فواصل کانونی کوتاه‌تر دارید، کاملا قابل توجهه. برای مقایسه به دو عکس زیر نگاه کنین.

عکس اول با فاصله کانونی 18 میلیمتر و عکس دوم با فاصله کانونی 24 میلیمتر (هر دو روی کراپ سنسور) گرفته شدن. اگه زیاد پیش میاد که عکسهای واید بگیرین، یا اینکه اصلا دلتون میخواد همیشه چند میلیمتر اضافی همراهتون داشته باشین، پیشنهاد میکنم لنز کراپ سنسور بگیرین. 😊

علاوه بر این، من به شدت توصیه میکنم حتما حداقل یک لنز پرایم داشته باشین. فرقی نمیکنه بدنه شما فول فریمه یا کراپ سنسور. حتما یک لنز پرایم داشته باشین. کافیه برای راهنمایی بیشتر به این پست من نگاهی بندازین. توش توصیه‌های مهم برای خرید تجهیزات رو نوشتم.

این لنزها نسبت به سایر گزینه‌های غیر پرایم، وضوح، کیفیت و شارپنس بسیار بالاتری دارن. بعلاوه اینکه کاملا به قیمتشون می‌ارزن.

اما بهترین توصیه من همیشه اینه که بدونید میخواید چه عکسهایی بگیرید. بر اساس سبک و نوع عکاسیتون اقدام به خرید تجهیزات کنین. آیا میخواین به زودی بدنه‌تون رو ارتقا بدین؟ بیشتر عکسهای واید میگیرین یا پرتره؟ مدام این سوال‌ها رو از خودتون بپرسین تا در نهایت بتونین بهترین لنز و تجهیزات رو برای خودتون انتخاب کنین.