فاصله کانونی لنز، یکی از مهمترین دلایل خرید لنزهای مختلفه. با این عدد، میتونین بفهمین که چقدر لازمه به سوژه نزدیک یا از اون دور بشین. فاصله کانونی بلندتر لنز برای سوژه‌های دور مناسبه. به همین ترتیب، فاصله کانونی کوتاه، تصویر بازتری از صحنه رو برای شما ثبت میکنه. کلا چقدر با مفهوم فاصله کانونی در عکاسی آشنایی دارین؟ برای آشنایی با فاصله کانونی لنز در ۴ گام، ادامه مقاله رو بخونین.

چرا باید مفهوم فاصله کانونی لنز رو بدونیم؟

دونستن معنی و مفهوم فاصله کانونی لنز در عکاسی خیلی مهمه. به خصوص وقتی که میخواین لنز جدید بخرین و یا ارتباط انواع لنز با دوربینتون رو بررسی کنین. توی این مقاله متوجه میشین که انواع مختلف لنزها برای چه کاری استفاده میشن؛ چه لنزهایی برای شما مناسبه؛ چطور میشه از اونها استفاده‌های خلاقانه کرد و خلاصه کلیه جنبه‌های فنی مورد نیاز رو بررسی می‌کنیم.

لنزها به دو دسته کلی تقسیم میشن. لنزهای با فاصله کانونی ثابت (لنزهای پرایم) و لنزهای با فاصله کانونی متغیر (لنزهای زوم). لنزهای پرایم شارپ‌تر هستن و معمولا دیافراگم‌های بازتری دارن که اونها رو برای شرایط کم‌نور ایده‌آل میکنه.

لنزهای زوم به شما اجازه میدن که با یک لنز، طیف وسیعی از سبک‌های عکاسی مختلف رو پوشش بدین. استفاده از یک لنز یعنی استفاده بیشتر از زمان! دیگه زمان شما صرف تعویض لنز نمیشه. هر دو سیستم مزایا و معایب خاص خودشون رو دارن. بنابراین بهتره که ترکیبی از لنزهای زوم و پرایم رو داشته باشین.

میتونیم از چشم انسان به عنوان یک مثال استفاده کنیم. معمولا فاصله کانونی چشم انسان بین ۲۲ تا ۲۴ میلیمتره. (این عدد بر مبنای انکسار فیزیکی موجود در چشم محاسبه میشه). در شرایط خاص، فاصله کانونی چشم ممکنه بیشتر هم باشه. این به این معنیه که میدان دید تقریبی چشم ما کمی بیش از ۱۸۰ درجه‌ست که کاملا متفاوت از زاویه دید ۹۰ درجه‌ای لنزهاست. این مورد به این واقعیت برمیگرده که ما دو چشم داریم!

بخش اول – فاصله کانونی لنز دقیقا یعنی چی؟

فاصله کانونی لنز شما اساسا یعنی اینکه عکسهای شما چقدر “زوم شده” هستن. هرچی این عدد بیشتر باشه، لنز شما زوم‌تر هست. اغلب این اشتباه پیش میاد که فاصله کانونی رو از عقب یا جلوی لنز اندازه می‌گیرن. اما در واقع، به فاصله بین نقطه همگرایی لنز شما با سنسور (یا فیلم)، فاصله کانونی لنز گفته میشه.

برای فهم بهتر، دیاگرام زیر رو نگاه کنین:

بخش دوم – محدوده‌های مختلف کانونی و کاربرد هرکدام از آنها

لنزهای اولترا واید (فیش-آی) – محدوده فاصله کانونی لنز ۱۴-۲۴ میلیمتر:

این لنزها لنزهای خاصی هستن و به عنوان کیت لنز استفاده نمیشن. اونقدر زاویه دید این لنزها باز و وسیعه که دچار دیستورشن و اعوجاج میشن. این زاویه دید وسیع موجب میشه که لنز بتونه محدوده وسیعی از صحنه رو روی سنسور ثبت کنه.

لنزهای اولترا واید اغلب در عکاسی از ایونت ها و رویدادها یا عکاسی معماری استفاده میشن. این لنزها هنگام عکاسی در فضای محدود، کمک زیادی به عکاس میکنن. با لنزهای واید و اولترا واید، حس میکنین که دقیقا وسط صحنه قرار دارین!

این لنزها برای عکاسی پرتره مناسب نیستن. چون پرسپکتیو رو افزایش میدن و باعث میشن صورت از حالت طبیعی خودش خارج بشه.

لنزهای واید – محدوده فاصله کانونی لنز ۲۴-۳۵ میلیمتر

این محدوده جاییه که اکثر کیت لنزهای فول فریم از اون شروع میشن. فاصله کانونی ۴ میلیمتر تقریبا نقطه‌ایه که اعوجاج گوشه‌های تصویر از حالت غیرطبیعی خودش خارج میشه. این لنزها به طور گسترده توسط عکاسان خبری برای گرفتن عکسهای مستند استفاده میشن. به این علت که این لنزها به اندازه کافی واید هستن تا زمینه وسیعی رو پوشش بدن. درحالیکه هنوز هم واقعی هستن.

لنزهای استاندارد – محدوده فاصله کانونی لنز ۳۵-۷۰ میلیمتر

توی این محدوده (۴۵-۵۰ میلیمتر) خروجی لنز به چیزی که چشم ما میبینه به استثنای دید محیطی)، بسیار نزدیکه. خودم شخصا خیلی این فاصله کانونی رو دوست دارم و معمولا از لنز ۵۰ میلیمترم توی عکاسی استفاده میکنم.

یک لنز استاندارد مثل ۵۰mm f/1.8، یک لنز عالی و ارزون قیمت برای هر دوربینیه. خروجی این لنز بسیار بسیار عالیه. در حالت کلی، لنزهای پرایم همیشه خروجی بهتری نسبت به کیت لنزها دارن. به این دلیل که برای یک کاربرد ساخته شدن؛ نه چند کاربرد. این لنزها یک کار رو به بهترین شکل ممکن انجام میدن. نه اینکه چند کار رو نصفه و نیمه پوشش بدن.

لنزهای تله‌فوتو کوتاه – محدوده فاصله کانونی لنز ۷۰-۱۰۵ میلیمتر

این محدوده، معمولا حد نهایی اکثر کیت لنزهاست. از این ناحیه به بعد وارد دامنه لنزهای تله فوتو و لنزهای پرایم مناسب برای پرتره (۸۵ میلیمتر) میشیم. این محدوده، محدوده‌ای خوب برای لنزهای پرتره‌ست. چون پرسپکتیو طبیعی لنز، موجب میشه صورت از بک گراند جدا بشه.

البته این کار، بدون اینکه سوژه و بک گراند کاملا از هم جدا بشن انجام میشه.

لنزهای تله فوتو – محدوده فاصله کانونی لنز ۱۰۵-۳۰۰ میلیمتر

لنزهای در این محدوده اغلب برای عکاسی از صحنه‌های دور مثل ساختمون‌ها و کوه‌ها و … استفاده میشن. این لنزها برای عکاسی منظره مناسب نیستن چون کاملا پرسپکتیو صحنه رو تخت و فلت میکنن. لنزهای با فاصله کانونی بالاتر از این محدوده، بیشتر برای عکاسی ورزشی و عکاسی حیات وحش استفاده میشن.

بخش سوم – فاصله کانونی لنز چه تاثیری روی پرسپکتیو عکس میذاره؟

بیشتر این مورد رو توی بخش قبلی بررسی کردم. اما برای اینکه دید بهتری در مورد تاثیر فاصله کانونی لنز بر پرسپکتیو عکس بهتون بدم، براتون چهار عکس از یک سوژه در فاصله کانونی‌های متفاوت آماده کردم. در ادامه میتونین این عکسها رو باهم مقایسه میکنیم.

محل قرارگیری سوژه‌ها (سه قوطی سوپ)، توی تمام عکسها ثابت هست (حدود ۱۰ اینچ جدا از هم). باید اینو بگم که این عکسها با دوربین کراپ سنسور عکاسی شدن. به این معنی که فاصله کانونی واقعی، بالاتر از چیزیه که عنوان شده. این مورد رو توی بخش چهارم کاملا بررسی می‌کنیم.

همونطور که میبینین، تغییر فاصله کانونی موجب تغییر پرسپکتیو شده. این تغییر پرسپکتیو، میتونه کاملا گمراه کننده باشه! درواقع سوژه‌های دور، نزدیک‌تر و سوژه‌های نزدیک، دورتر به نظر میرسن.

فاصله کانونی به عنوان یک شاخص برای فاصله از سوژه هست: کادربندی هر چهار عکس ثابته. تفاوت‌ها زمانی به وجود میان که فاصله کانونی تغییر میکنه (زوم بیشتر).

یادتون باشه که فاصله دوربین از سوژه علت اصلی تغییر پرسپکتیو هست. فاصله کانونی بالاتر، برای جبران فاصله دوربین از سوژه استفاده میشه.

بخش چهارم – فاصله کانونی لنز روی دوربین‌های کراپ سنسور چجوریه؟

موقع عکاسی با دوربین کراپ سنسور با چیزی به نام کراپ فاکتور یا ضریب برش روبرو هستیم. ضریب برش اساسا به این معنیه که بستن لنزهای فول فریم (EF، FX و …) روی بدنه‌های کراپ سنسور، با کراپ شدگی همراهه. این ضریب برش حدودا برابر با ۱٫۶ هست. معناش اینه که اگر با لنز ۳۵ میلیمتر عکاسی میکنین، خروجی نزدیک به لنز ۵۰ میلیمتر خواهید داشت. (۳۵×۱٫۶=۵۶)

نمودارهای زیر این مفهوم رو دقیق‌تر نشون میدن. در واقع اتفاقی که میفته اینه که انگار روی عکس زوم کردین و گوشه‌های تصویر رو کراپ کردین.

این مورد حتی روی لنزهای اختصاصی تولید شده برای بدنه‌های کراپ سنسور هم وجود داره. چون لنزها بر اساس فاصله کانونی واقعیشون فهرست میشن، نه میدان دیدشون.

این لنزها روی بدنه‌های فول فریم کار نمیکنن. معمولا اون محدوده کراپ شده، توی عکسها سیاه میفته. به این دلیل که تصویر، روی تمام سطح سنسور رو پوشش نمیده. به همین سادگی!

در نهایت هم دو عکسی رو میبینین که با فاصله کانونی‌های بسیار متفاوت و با دوربین کراپ سنسور گرفته شدن.

امیدوارم مفهوم فاصله کانونی در عکاسی رو درک کرده باشین و این مقاله هم براتون مفید بوده باشه. برای مطالعه سایر مقالات آموزش عکاسی، حتما به بخش مدرسه عکاسی سر بزنین.